Kazimierz.com
Dziś jest
Podyskutuj na
Facebooku

























Kazimierz.com  >   Zabytki  >  Teatr Żydowski

Początki idei teatru żydowskiego na Kazimierzu sięgają roku 1887. W tym czasie podstawową przeszkodę w rozwoju działalności teatralnej stanowił brak odpowiedniego pomieszczenia, gdzie mogłyby się odbywać spektakle. Gdy jednak w 1908 r Stowarzyszenie Budowy Tanich Domów Izraelickich zaczęło stawiać nowe budynki, znalazło się w nich miejsce na teatr. Przeznaczono na ten cel pomieszczenia w budynku przy ul. Bocheńskiej (która wówczas nosiła nazwę ul. Pusta), pod numerem 7. Projekt teatru wykonali Ferdynand Liebing i Jozue Ignacy Oberlender. Na przeszkodzie rozpoczęcia działalności nowo powstałej sceny stanął jednak brak niezbędnych zabezpieczeń w budynku. Dopiero w 1910 r. uzyskano zezwolenie władz miejskich na działalność teatralną.
Początki nie były łatwe. Zainteresowanie lokalnej społeczności żydowskiej teatrem w owym czasie było jeszcze niewielkie. Pomimo tego na scenie przy ulicy Bocheńskiej odbywały się przedstawienia organizowane przez Annę Bruch-Mezler, do której z czasem dołączył Bernard Hart. Działalność tą przerwał wkrótce wybuch pierwszej wojny światowej.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości scena przy ul. Bocheńskiej 7 wznowiła działalność. W tym okresie występowały tu gościnnie trupy teatralne z innych miast. Odwiedzili Kazimierz artyści z Warszawy, Wilna, a jednym z głośniejszych wydarzeń było wystawienie w 1921 r. przez łódzki zespół Aby Kompaniejca sztuki An-skiego (Salomona Zainwela Rapaporta) "Dybuk".
W późniejszych latach poziom spektakli znacznie się obniżył. Doszło do tego, że scenę krytykowano nazywając "spelunką najohydniejszej szmiry". Ostatecznie sala przy ul. Bocheńskiej przeznaczona została na kinoteatr.
Równocześnie jednak grupa światłych obywateli Kazimierza rozpoczęła starania o utworzenie stałego teatru. Szczególnie angażował się w tą sprawę dr Mojżesz Kanfer. Ten wybitny publicysta, znawca literatury i teatru, redaktor naczelny żydowskiego "Naszego Dziennika", był jednym z twórców Żydowskiego Towarzystwa Teatralnego, do którego zwerbował wielu mieszkańców Kazimierza, ludzi kultury i nauki, jak również kupców. W efekcie tych działań w grudniu 1923 r. powołano komitet, który w styczniu 1924 roku założył Spółdzielczy Teatr Żydowski.
Starania Żydowskiego Towarzystwa Teatralnego uwieńczone zostały sukcesem. Stały teatr - Krakewer Jidysz Teater - rozpoczął działalność w październiku 1926 r. pod kierownictwem Jonasza Turkowa. Doradcą literackim został poeta Ber Horowitz, a funkcję scenografa pełnił Mojżesz Waldman. Z teatrem współpracował również bard krakowskiego Kazimierza Mordechaj Gebirtig.
Pierwsze przedstawienie w sali Teatru Żydowskiego przy ul. Bocheńskiej 7 odbyło się 13 października 1926 r. Wystawiono sztukę "Książę" Altera Kacyzne, w reżyserii Jonasza Turkowa. W 1927 r odbyły się premiery kolejnych przedstawień: "Towje Mleczarza" Szolem Alejchema oraz "Daniela" i "Sędziów" Wyspiańskiego w przekładzie na jidisz Daniela Leibla.
Na przestrzeni kolejnych lat wystawiano sztuki autorów żydowskich, a także innych w tłumaczeniach na jidisz, a więc m.in. utwory Mendele Moschera Sfarima, Ernesta Tollera, Szaloma Asza, Szolema Alejchema, Leonida Andrejewa. Znalazło się również miejsce na programy rewiowe i operetkowe. Występowała tu m.in. znakomita Ida Kamińska z Warszawy.
Wydawane były też "Wiadomości Teatralne", "Teater Jedies". Ich jedyny ocalały egzemplarz znajduje się obecnie w Bibliotece ASP w Krakowie.
Kres żydowskiej działalności teatralnej na Kazimierzu położył wybuch II wojny światowej.

Tosia




Blog

Posłuchaj mp3

Karol


Serwisy specjalne

 

 

 

 

 

 

Jerzy Panek

Nasze miasto, tamte czasy

Kazimierska architektura w malarstwie

Kazimierz Machowina

Artykuły (archiwum)

Bulwary pod zabudowę

Plac Nowy - jaki będzie?

Plac Wolnica - konkurs

Mój Kazimierz

Słowniczek pojęć spotykanych często na Kazimierzu

Krwawa linia

Linki

Dzielnicowi patrioci

Centrum Badań Holokaustu

Galeria Otwarta Pracownia (www.otwartapracownia.com)

Galeria Szalom (www.galeriaszalom.com)

krakoff.info (www.krakoff.info)

e-krakow (www.e-krakow.com)

Krakowskie knajpy (www.knajpy.krakow.pl)

Galeria Raven (www.raven.krakow.pl)


:: cofnij :: do góry ::
(c) 2002-2004 by Stowarzyszenie Twórców Kazimierz.com
Stronę zaprogramowali
mtq & mikolaj
Kopiowanie i wykorzystywanie materiałów z witryny bez zgody autorów zabronione