Rys historyczny

Synagoga Remuh, po Starej druga z kolei w żydowskim mieście w Kazimierzu i dlatego nazwana pierwotnie Nową, została wzniesiona w 1553 r. przez bogatego żyda Izraela Isserlesa Auerbacha, wnuka Mojżesza Auerbacha z Regensburga. Nazwa tej synagogi nie pochodzi tym razem od fundatora, lecz nadana została dla uczczenia pamięci jego syna, uczonego filozofa, rabina gminy krakowskich Żydów Mojżesza Isserlesa, zwanego Rabbim Moses - w skrócie: Remuh (zm. 1572).

Pierwotna bożnica spłonęła w roku 1557 i prawdopodobnie w rok później stanęła nowa, murowana, w bliskim obecnemu malowniczym kształcie, który nadał jej budowniczy Stanisław Baranek. Rozbudował ją w roku 1819 architekt August Pluszyński. Współczesny kształt architektoniczny bożnica uzyskała w trakcie gruntownej restauracji przeprowadzonej z niezwykłym pietyzmem w roku 1933 przez Hermana Gutmana. W okresie okupacji hitlerowskiej w latach 1939-45 w bożnicy był magazyn impregnowanych worków na zwłoki i (w oddziale kobiecym) magazyn sprzętu straży pożarnej, przy czym ten ostatni znajdował się tam jeszcze po 1945 r. Bożnica została ogołocona z cennych przedmiotów kultu. Zniszczeniu uległa zabytkowa bima i większość ruchomego wyposażenia. Po zakończeniu wojny wróciła we władanie Żydowskiej Gminy Wyznaniowej i dzięki jej staraniom, w latach 1959-1963 r. została odnowiona. Niektóre detale wystroju jej wnętrza, jak np. bima, bezpowrotnie zniszczone w czasie niemieckiej okupacji, zostały pieczołowicie zrekonstruowane lub też uzupełnione elementami obcymi.

Architektura

Pierwotna budowla była niższa niż obecna. Jednonawowe wnętrze nakryte było prawdopodobnie sklepieniem kolebkowym i oświetlone nieistniejącymi dzisiaj oknami od wschodu i zachodu. Na piętrze drewnianej przybudówki przy północnej ścianie bożnicy znajdowała się pierwotna modlitewnia dla kobiet. Sądząc z niewielkich rozmiarów tej budowli, służyła ona prawdopodobnie jako dom modlitwy dla wąskiego kręgu rodziny i przyjaciół fundatora.

Obecna synagoga posiada obszerną salę sklepioną kolebkowo. Pośrodku mieści się prostokątny almemor, a przy ścianie wschodniej piękny renesansowy aron hakodesz, kuty w kamieniu; nad szafą ołtarzową - tablice z dziesięciorgiem przykazań. We wnęce na prawo, na kamiennej podstawie stoi pulpit dla kantora. Na uwagę zasługuje także stojąca przy wejściu piękna renesansowa skarbona z napisem: "Ofiara za spokój duszy Remuh bł.pam.". Na prawo od szafy ołtarzowej, we wnęce wschodniej ściany stoi krzesło, na którym - jak podaje tradycja - Remuh siadywał. Powyżej wmurowana jest tablica ku jego czci. Po lewej stronie pali się wieczne światło - ner tamid. Na ścianie południowej znajduje się tablica poświęcona rodzinie Remuh oraz dziesiątki tabliczek upamiętniających zmarłych, w Szabas oświetlanych lampkami.

Na dzień dzisiejszy...

Dzisiaj bożnica Remuh jest jedyną regularnie czynną modlitewnią krakowskich Żydów, w związku z czym jej wnętrze zachowuje szczególną atmosferę i spójny funkcjonalnie i formalnie charakter, cechy jakich nie ma żadna spośród zachowanych bożnic krakowskich. Nabożeństwa odbywają się tutaj w piątki o zachodzie słońca i w soboty o 9.00. Obok synagogi znajduje się cmentarz gdzie pochowano rabina Mojżesza Isserlesa /Remuh/.

Dreamlover