Kraków był pierwszym polskim miastem, w którym zademonstrowano oświetlenie gazowe. Miało to miejsce w roku 1830, kiedy to profesor Instytutu Technicznego w Krakowie Karol Mohr, dla zapoznania uczniów z nowym wynalazkiem, zainstalował kilka lamp gazowych przy ul. Gołębiej. Jednak na budowę gazowni miejskiej i stałe oświetlenie najważniejszych ulic miasta i rynku przyszło czekać krakowianom, aż 27 lat. Wtedy to na krakowskim Kazimierzu Niemieckie Kontynentalne Towarzystwo Gazowe z Dessau wybudowało nowoczesną gazownię i przystąpiło na mocy opiewającego na ćwierć wieku kontraktu do oświetlania produkowanym gazem początkowo Rynku, a później kolejnych ulic. Jakkolwiek powstanie na Kazimierzu gazowni dało początek budowy dzielnicy przemysłowej; tu bowiem powstała z czasem elektrownia miejska, (początkowo jako część gazowni), zajezdnia tramwajowa, garaże miejskie, zakłady oczyszczania miasta, fabryczki metalowe i manufaktury; to jednak działalność niemieckich gazowników powodowała nieustanne konflikty. Zaczęło się od niedotrzymania kontraktowego terminu uruchomienia oświetlenia. Produkowany tu gaz był kiepskiej jakości, latarnie zapalano zbyt późno, zaś przerwy w dostawach gazu były na porządku dziennym. Na dodatek gaz był potwornie drogi. Doprowadziło to wkrótce do strajku odbiorców, którzy ograniczyli zużycie i zaniechali na znak protestu płacenia rachunków. Właściciele gazowni uniemożliwiali przedstawicielom Magistratu wgląd w dokumenty zakładu, a tym samym kontrolę realizacji kontraktu. Konflikt zaognił się do tego stopnia, iż władze miasta całkiem realnie zaczęły rozważać koncepcje budowy nowej - konkurencyjnej - gazowni finansowanej z funduszy miejskich. Ostatecznie w 1886 roku, po długich targach wykupiono gazownię z rąk niemieckich. Komunalizacja tego zakładu spowodowała nie tylko obniżenie ceny gazu, ale zaowocowała dynamicznym rozwojem sieci rurociągów oraz tak dużym wzrostem zużycia gazu, iż konieczna stała się rozbudowa i modernizacja gazowni.
Produkcji gazu miejskiego z węgla, który nie tylko, że był wybuchowy, ale także trujący zaniechano na Kazimierzu w 1968 roku. Do 1982 roku dystrybuowano wytwarzany w Hucie Lenina gaz koksowniczy, zaś później wyłącznie przyjazny dla środowiska wysokometanowy gaz ziemny. Dzisiaj po starej gazowni zostały na Kazimierzu tylko "skorupy" niektórych dawnych budynków technologicznych. Nie ma już, od dawna, w powietrzu charakterystycznego zapachu. Inna jest też struktura organizacyjna - niegdysiejsza krakowska gazownia nie jest dzisiaj przedsiębiorstwem komunalnym, a oddziałem spółki akcyjnej o nazwie Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo - narodowego w calości stanowiącego własność Skarbu Państwa koncernu gazowniczego i naftowego.
Dzisiejszy gaz jest zupełnie inny od tego wytwarzanego na krakowskim Kazimierzu kilkadziesiąt lat temu. Po tamtych czasach pozostały ciekawe dokumenty, zabytkowe już przybory gazowe, trącące myszką piękne piece łazienkowe i... żelazka na gaz. A także licząca prawie już 300 sztuk bodaj największa w Polsce kolekcja... gazomierzy, które najpierw były kanciate, później okrągłe, a teraz są obłe. Marzeniem inż. Barana, twórcy i opiekuna tej kolekcji jest sprowadzenie do Krakowa kilku egzemplarzy najstarszych istniejących, bo jeszcze XIX wiecznych tych przyrządów pomiarowych.

Jacek Balcewicz ("Kazimierz")